MKK Nedir?

Finansal piyasalarda güvenliğin, şeffaflığın ve düzenin sağlanması, yatırımcıların haklarının korunması açısından büyük önem taşır. Türkiye’de sermaye piyasalarındaki tüm menkul kıymet işlemlerinin kayıt altına alınmasını ve takibini sağlayan Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), bu işlevleri yerine getiren kritik kurumlardan biridir. 2001 yılında kurulan MKK, Türkiye’nin merkezi saklama kuruluşu olarak sermaye piyasası araçlarının kayden izlenmesini ve saklanmasını sağlayan önemli bir finansal yapı taşıdır. Finansal işlemler söz konusu olduğunda, bütün detaylara hâkim olmak gerekebilir. Tıpkı “BSMV Nedir?” gibi soruların cevaplarını da sizinle paylaştığımız gibi bu kez de “MKK Nedir?” sorusunun cevabını birlikte keşfedeceğiz.

Peki, MKK’nın görevleri nelerdir? Nasıl çalışır? İşlevleri ve faydaları nelerdir? Tüm detaylarıyla MKK’yı inceleyelim.

Merkezi Kayıt Kuruluşu'nun (MKK) Tanımı ve Görevleri

Kâğıtlarla ve geleneksel yollarla yürütülen işlemler günden güne azalıyor. Belki birkaç kuşak sonra, iş dünyasında “İbraname nedir?” diye sorduğunuz zaman cevap bile bulamayacağız çünkü muhtemelen alacak – verecek işleri dahi tamamen dijitalleşmiş süreçlere entegre edilmiş olacak. İşte bu dijital dönüşümün tam merkezinde MKK yer alıyor.

MKK, Türk sermaye piyasalarının merkezi saklama kuruluşu olarak faaliyet gösterir ve şu temel görevleri yerine getirir:

• Saklama Hizmetleri: Sermaye piyasası araçlarının kaydi olarak saklanması, izlenmesi ve el değiştirme işlemlerinin kayıt altına alınması.
• Veri ve Teknoloji Hizmetleri: Yatırımcı bilgilerini yönetme, finansal veri depolama, analiz ve raporlama hizmetleri sunma.
• Kurumsal Yönetim Hizmetleri: Elektronik Genel Kurul Sistemi (e-GKS) ve Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) gibi hizmetlerle kurumsal yönetim süreçlerini dijitalleştirme.
• Yatırımcı Hizmetleri: e-YATIRIMCI platformu aracılığıyla yatırımcılara sermaye piyasası araçlarına dair bilgi sunma.

MKK, yalnızca saklama hizmeti sunan bir kuruluş olmanın ötesinde, gelişmiş finansal teknoloji çözümleri ve dijitalleşme odaklı sistemleri ile finans ekosisteminin şeffaf, güvenilir ve etkin şekilde işlemesini sağlama amaçlarını taşır​​.

MKK'nın İşlevleri ve Faydaları

Dijital süreçler, pek çok alanda başladı. Öyle ki “E-Haciz nedir?” sorusunun cevabını uzun süredir verebiliyoruz. Peki sermaye piyasalarındaki dijitalleşme ne durumda? MKK’nin kuruluşundan bu yana sunduğu hizmetleri ve işlevlerini inceleyerek bu sorunun cevabını biraz olsun gözümüzde canlandırabiliriz.

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK); menkul kıymetlerin kayden saklanması, yatırımcıların haklarının korunması ve finansal sistemin dijitalleşmesi konularında sunduğu hizmetler ile finans dünyasının temel taşlarından biri konumunda. Şimdi dilerseniz gelin, MKK’nın sunduğu en önemli işlevlere ve bu işlevlerin finansal ekosistem üzerindeki etkilerine birlikte göz atalım.

1. Merkezi Saklama ve Kayıt Hizmetleri

MKK’nın en temel işlevlerinden biri, sermaye piyasası araçlarının merkezi bir sistemde kayden saklanması ve izlenmesidir. Bu sistem sayesinde yatırımcılar, aracı kurumlar ve şirketler, menkul kıymetlerini fiziksel olarak değil, dijital ortamda güvenli bir şekilde takip edebilir.

Faydaları:

• Menkul kıymetlerin kaybolması veya çalınması riski ortadan kalkar.
• Takas işlemleri hızlanır ve güvenilir hale gelir.
• Şirketlerin hisse senetleri ve tahvilleri dijital ortamda takip edilir, fiziki evrak ihtiyacı azalır.
• Sahtecilik riski en aza iner.

2. Sermaye Piyasası İşlemlerinin Elektronik Ortamda Takibi ve Güvenliği

MKK, yatırımcıların hisse senedi, tahvil, yatırım fonu gibi finansal varlıklarını kaydi olarak sakladığı için bu varlıkların el değiştirmesi, transfer edilmesi veya satılması tamamen elektronik ortamda gerçekleştirilebilir.

Faydaları:

• Hızlı ve güvenilir işlem altyapısı sunar.
• Şeffaf bir piyasa ortamı sağlar, kayıt dışı işlemlerin önüne geçer.
• Menkul kıymet işlemleri elektronik ortamda gerçekleştirildiği için yatırımcılar anlık olarak varlıklarını görüntüleyebilir.
• Aracı kurumlar ve şirketler, hisse devri gibi işlemleri kolaylıkla gerçekleştirebilir.

3. Yatırımcı Koruma ve Bilgilendirme Hizmetleri

MKK, yatırımcıların sermaye piyasası araçlarıyla ilgili güncel bilgilere erişimini kolaylaştırmak amacıyla birçok hizmet sunar. Özellikle e-YATIRIMCI platformu sayesinde yatırımcılar, sahip oldukları menkul kıymetleri görüntüleyebilir, hak kullanım işlemlerini takip edebilir ve finansal durumları hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirler.

Faydaları:

• Yatırımcılar sahip oldukları hisse senetlerini, tahvilleri ve diğer varlıkları tek bir sistem üzerinden izleyebilir.
• Kâr payı (temettü) dağıtımları ve diğer hak kullanımları takip edilebilir.
• Yatırımcılar, portföyleri hakkında detaylı raporlar alarak bilinçli yatırım kararları verebilir.
• Bütün bunlar da bireysel yatırımcıların finansal okuryazarlığını artırır.

4. Kurumsal Yönetim Hizmetleri ve Elektronik Genel Kurul Sistemi (e-GKS)

MKK, şirketlerin kurumsal yönetim süreçlerini destekleyen e-GKS (Elektronik Genel Kurul Sistemi) ve e-YKS (Elektronik Yönetim Kurulu Sistemi) gibi çözümler sunar. Bu hizmetler sayesinde anonim şirketlerin genel kurul toplantıları dijital ortamda yapılabilir ve hissedarlar toplantılara uzaktan katılım sağlayabilir.

Faydaları:

• Şirketlerin genel kurulları ve yönetim toplantıları verimli bir şekilde gerçekleştirilir.
• Hissedarlar, fiziki olarak toplantılara katılmak zorunda kalmadan oy kullanabilir.
• Kurumsal yönetim standartları yükseltilir ve şirket içi süreçler dijitalleşir.
• Şirketler için operasyonel maliyetler azalır, kağıt kullanımı ortadan kalkar.

5. Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) ile Şeffaflık Sağlanması

MKK tarafından işletilen Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP), şirketlerin finansal tabloları, yönetim değişiklikleri ve önemli gelişmeleri kamuya açıklamasını sağlayan elektronik bir sistemdir.

Faydaları:

• Yatırımcılar, şirketlerin güncel finansal durumlarını ve önemli gelişmeleri takip edebilir.
• Piyasa manipülasyonlarının önüne geçilir, güvenli bir yatırım ortamı oluşturulur.
• Şirketler, mevzuata uygun şekilde düzenli ve şeffaf bilgi paylaşımı yapar.
• Tüm yatırımcılar eşit bilgiye erişerek bilinçli yatırım kararları verebilir.

6. Veri Analiz ve Raporlama Hizmetleri

MKK, sermaye piyasalarında gerçekleştirilen tüm işlemleri kayıt altına alarak büyük veri analizleri ve finansal raporlama hizmetleri sunar. Özellikle e-VEDO (Elektronik Veri Deposu) ve VAP (Veri Analiz Platformu) gibi çözümlerle şirketlere ve yatırımcılara kapsamlı analizler sunar.

Faydaları:

• Finansal piyasaların daha sağlıklı analiz edilmesini sağlar.
• Şirketler için risk yönetimi süreçlerini kolaylaştırır.
• Yatırımcılar, piyasaların yönü hakkında daha bilinçli kararlar alabilir.
• Veri güvenliği ve saklama süreçleri uluslararası standartlara uygun hale getirilir.

7. MKK’nın Fintek Alanındaki Dijital Dönüşüm Çalışmaları

MKK, finansal teknoloji alanında yaptığı yatırımlarla, sermaye piyasalarının dijital dönüşümüne de öncülük ediyor. Blokzincir tabanlı sistemler, akıllı sözleşmeler ve büyük veri analitiği gibi modern teknolojileri kullanarak yatırımcıların daha hızlı ve güvenilir hizmet almasını hedefliyor.

Faydaları:

• Blokzincir teknolojisi sayesinde finansal işlemler daha güvenli hale gelir.
• Akıllı sözleşmeler ile şirketler ve yatırımcılar için süreçler otomatize edilir.
• MKK, Türkiye’nin finansal teknoloji ekosistemine öncülük eden bir yapı olarak, yerli ve uluslararası piyasalara hizmet sunar.

MKK Sicil Numarası Nedir ve Nasıl Alınır?

MKK Sicil Numarası, yatırımcıların sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerini gerçekleştirebilmesi için MKK tarafından atanan benzersiz bir kimlik numarasıdır. Bu numara, yatırımcıların sahip oldukları menkul kıymetlerin takibini ve işlemlerini kolaylaştırır.

MKK sicil numarası almak için aşağıdaki adımlar izlenir:

1. Yatırım hesabı açılması: Bankalar veya aracı kurumlar aracılığıyla yatırım hesabı açılır.
2. MKK kaydı yapılması: Hesap açıldıktan sonra ilgili kurum tarafından MKK sistemine kaydedilir ve yatırımcıya özel sicil numarası atanır.
3. MKK Sicil Numarası’nın Kullanımı: Yatırımcı, bu numara ile tüm sermaye piyasası işlemlerini gerçekleştirebilir​.

MKK Ücretleri ve Masrafları

MKK, sunduğu saklama, kayıt ve işlem hizmetleri için belirli ücretler talep eder. Bu ücretler:

• Saklama ücretleri,
• İşlem ücretleri,
• Veri hizmetleri ücretleri 

gibi kalemlerden oluşur.

Ücretlendirme, sermaye piyasası araçlarının türüne ve işlem hacmine göre değişiklik gösterebilir​.

MKK Kayıt İşlemleri Nasıl Yapılır?

MKK'ya kayıt olmak isteyen bireysel veya kurumsal yatırımcılar, aşağıdaki adımları takip eder:

• Bir yatırım kuruluşu seçilir (banka, aracı kurum veya portföy yönetim şirketi).
• Yatırım hesabı açılır ve kimlik doğrulaması yapılır.
• MKK kaydı tamamlanır ve sicil numarası alınır.
• MKK sistemine erişim sağlanarak yatırım işlemleri gerçekleştirilir​.

MKK Kayıt İptali ve İade İşlemleri

MKK kaydını iptal etmek isteyen yatırımcılar, bağlı oldukları aracı kurum veya banka aracılığıyla iptal talebinde bulunmalıdır.

İade işlemleri ise, yatırımcıların MKK'ya ödedikleri ücretlerin hizmet türüne göre geri alınabilir olup olmamasına bağlıdır. Örneğin işlem ücretleri genellikle iade edilmez. Bazı yıllık abonelik ücretleri ise belirli koşullar altında iade edilebilir​.

MKK İşlem Ücretleri Nelerdir?

MKK tarafından uygulanan ve işlem türüne, hacmine ya da yatırım aracına göre değişiklik gösterebilen işlem ücretleri şunlardır:

• Saklama hizmetleri ücretleri,
• Veri hizmetleri ücretleri,
• İhraç ve hak kullanım ücretleri,
• Elektronik kayıt ve raporlama ücretleri.

MKK ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

MKK Sicil Numarası Ne İşe Yarar?

MKK Sicil Numarası, yatırımcıların sermaye piyasası araçlarını takip etmesini, işlem yapmasını ve yatırım hesaplarına erişmesini sağlar.

MKK Ücretleri Neye Göre Belirlenir?

Ücretler, işlem türü, hacmi ve kullanılan hizmetlerin kapsamına bağlı olarak değişir.

MKK Kaydımı Nasıl İptal Edebilirim?

MKK kaydını iptal etmek için, yatırımcıların ilgili aracı kurum veya bankaya başvurmaları gereklidir.

MKK'ya Ödenen Ücretler Geri Alınabilir mi?

Bazı durumlarda abonelik bazlı ücretler iade edilebilirken, işlem bazlı ücretlerin iadesi genellikle mümkün değildir.

MKK Hangi Kurumların Verilerini Tutar?

MKK, yatırım fonları, şirketler, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve düzenleyici kurumlar gibi sermaye piyasası aktörlerinin verilerini tutar​.