Muhtasar Beyanname Nedir?

Mükelleflerin vergi yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve vergi idaresine bunu bildirmeleri gerekir. Ancak gelir vergisi beyanı için kanun çerçevesinde belirlenen farklı bayan türleri bulunur. Bu beyan türlerinden biri de muhtasar beyannamedir. 

Muhtasar beyannamenin kimler tarafından hazırlanması gerektiği ve hangi zaman aralığında vergi dairesine iletilmesi gerektiği gibi konular ise Gelir Vergisi Kanunu kapsamında belirlenir. 

O halde gelin, vergi mükelleflerinin gelir beyanı yaparken sıklıkla karşılaştığı “Muhtasar beyanname nedir?” ve “Muhtasar beyanname ne zaman verilir?” sorularının cevaplarını incelemeye başlayalım. 

Muhtasar Beyanname Ne Demek? 

Muhtasar kelimesi, “kısaltılmış olan” anlamına gelir. Beyanname ise bildiğiniz gibi vergi yükümlülerinin belirli zamanlarda vergi dairelerine verdikleri geri bildirimdir. Buna göre muhtasar beyanname de Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan bir gelir vergisi beyanı türü olarak karşımıza çıkar. 

Gelir Vergisi Kanunu’nun 84. maddesinde gelir vergisi beyan türleri açıkça belirtilir. Kanun kapsamında yıllık, muhtasar ve münferit olmak üzere üç çeşit gelir beyannamesi bulunur. Muhtasar beyanname ise kanunda “işverenler ve vergi tevkifatı yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile toplu olarak vergi dairesine bildirilmesi” olarak tanımlanır. 

Tanımda yer alan vergi tevkifatı yapacaklar ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde açıkça belirtilir. Buna göre vergi tevkifatı yapacak mükellefler şu şekilde sıralanabilir: 

• Kamu idare ve kurumları 
• İktisadi kamu kurumları 
• Dernekler ve vakıflar
• Dernekler ve vakıfların iktisadi işletmeleri 
• Kooperatifler 
• Yatırım fonu yönetenler 
• Gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı 
• Zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler  

Tüm bu gerçek ve tüzel kişiler, kanunda belirtildiği üzere vergi tevkifatı yapmak ve yaptıkları kesintiyi muhtasar beyanname ile vergi dairesine bildirmek zorundadır. 

Muhtasar Beyanname Ne İşe Yarar?

Muhtasar beyanname, yukarıda da belirttiğimiz gibi bir gelir vergisi beyan türüdür. Ancak muhtasar beyannamede vergi tevkifatlarını gösterirken dikkat edilmesi gereken unsurlar bulunur. 

Muhtasar beyannamede yer alan vergi tevkifatları, stopaj usulüdür. Stopaj usulü vergilendirme sisteminde ise vergi, kaynaktan kesilir. Örneğin çalışana verilen ücretler için ödenmesi gereken vergi, çalışanın maaşını yatırmadan önce işveren tarafından kesilip vergi dairesine yatırılır. Muhtasar beyanname sayesinde de stopaj usulü yani kaynaktan kesilen vergiler düzenlenerek vergi dairesine ödenir. 

Kısacası muhtasar beyanname ile vergi mükellefleri, çalıştırdıkları personelin ücretinden kesinti yaparak ödedikleri gelir vergisini beyan eder. Ayrıca sigortalı çalışanların genel sağlık sigortası, işsizlik sigortası gibi sigorta primleri de bu beyanname üzerinden bildirilir. 

Muhtasar Beyanname Ne Zaman Verilir? 

Muhtasar beyanname, aylık veya üç aylık dönem olarak hazırlanıp vergi mükellefinin bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Ancak üç aylık dönemde muhtasar beyanname hazırlama kapsamında yer almak için vergi mükelleflerinin belirli koşulları yerine getirmesi gerekir. 

Genel olarak vergi tevkifatı yapmak zorunda olan vergi mükellefleri, bir ay içinde yaptıkları tüm ödemelerden kestikleri vergileri, ertesi ayın 26’sına kadar muhtasar beyanname ile vergi dairesine bildirmek zorundadır. Ancak zirai ürün bedelleri üzerinden vergi kesintisi yapanlar hariç olmak üzere 10 ve daha az çalışanı olan vergi mükellefleri, bağlı oldukları vergi dairesine önceden bildirerek her ay yerine üç ayda bir muhtasar beyanname verebilir. 

Üç ayda bir muhtasar beyanname vererek vergi beyanında bulunan mükellefler için bildirimde bulunacakları zamanlar ise aralık, mart, haziran ve eylül aylarının 26’sına denk gelir. 

Ancak muhtasar beyannameyi üç aylık döneme göre hazırlayan mükellefler, vergi kesintilerine ilişkin bölümü üç ayda bir beyan ederken çalışanların prim ve hizmet bilgilerine ilişkin bölümü her ay beyan etmek zorundadır. Yani 10 ve daha az çalışana sahip işletmelere tanınan muhtasar beyannamede üç aylık dönem hakkı, sadece vergi kesintilerini bildirmek içindir.  

Muhtasar Beyanname Kodları 

Muhtasar beyannamede yapılan ödemelere yönelik tevkifat tutarları girilerek vergi dairesine bildirilir. Ancak beyannamede ödemelerin türünü belirtmek için çeşitli kodlar kullanılır. Muhtasar beyanname kodları olarak bilinen bu kodlar sayesinde tevkifata tabi olan ödemenin türü belirtilir. 

Stopaj usulü vergilendirme yapılan her ödemeye yönelik bir kod bulunur. Yaygın olarak kullanılan bazı muhtasar beyanname kodlarını ve ifade ettikleri ödeme türlerini şu şekilde sıralayabiliriz:  

Ödeme türüne ilişkin kodlara göre her ay ve üç aylık dönem için muhtasar beyannamede, vergi kesintisi yapılan ödemeler sıralanabilir. 

Kısacası muhtasar beyanname; kamu kurumları, özel şirketler, dernekler ve vakıflar gibi her türden işletmenin gelir beyanı için dikkat etmesi gereken bir konu. Vergi kesintisi yapan ve stopaj usulü vergilendirme yapan tüm işletmelerin muhtasar beyanname hazırlaması şart. 
Muhtasar beyannamede yer alması gereken vergi kesintilerini daha iyi anlamak ve stopaj usulü vergilendirmenin detaylarını öğrenmek için “Stopaj Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.