Engelli Çocuğu Olan Ailelere Yönelik Yardımlar

Engelli bir çocuğa sahip olmak, aileler için duygusal açıdan farklı nitelik taşıyan bir durumdur. Bu durumda olan çalışanların, hem çocuklarına gereken ilgiyi göstermeleri hem de iş hayatlarını sürdürebilmeleri için bazı haklara sahip olmaları gerekir. Ülkemizde engelli çocuğu olan çalışanın hakları yasalarla belirlenmiş bazı pozitif ayrımcılıklar içerir.

Bu yazımızda, iş dünyasında merak edilen önemli konulardan birisi olan engelli çocuğu olan çalışanın haklarına değineceğiz.

Engelli Çocuğu Olan Annelerin Hakları

Engelli çocuğu olan çalışan annelere erken emeklilik hakkı tanınır. Tabii, emeklilik hakkı için bazı kriterler aranır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, engelli çocuğu bulunan çalışan annelere yönelik önemli bir sosyal güvenlik avantajı sunmaktadır: Erken emeklilik hakkı… Bu kanun, sürekli bakıma muhtaç çocuğu olan sigortalı kadınların emeklilik haklarını iyileştirir ve onlara avantajlar sağlar. İlgili yasa, 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, bu tarihten sonraki her 4 yıl çalışma süresi için 1 yıl prim süresi eklenmesini öngörmektedir. Bu, annelerin emeklilik hakkını daha hızlı elde etmelerini sağlar ve sosyal güvence sistemine erişimlerini kolaylaştırır.

Ayrıca, kanun engelli bir yakınına sahip olan annenin emeklilik yaşı konusunda da düzenleme getirir. Bu düzenleme, annenin bir yıl daha erken yaşta emekli olmasını sağlar ve engelli yakınının bakımı için daha fazla zaman ayırabilmesine imkan tanır. Bu şekilde, annelerin hem çalışma hayatında aktif olmaları hem de çocuklarına gereken bakımı sağlamaları teşvik edilir. Bu düzenleme, ailelerin sosyal ve ekonomik refahını artırarak toplum genelinde daha sağlıklı bir dengenin oluşmasına katkıda bulunur.

Bu noktada aklınıza “Engelli çocuğu olan baba erken emekli olabilir mi?” sorusu gelebilir. Yasalar, böyle bir durumda erken emeklilik hakkını sadece annelere tanır. Birden fazla bakıma muhtaç çocuk olması hâlinde, SGK bu duruma özel ayrı bir inceleme yapacaktır.

Engelli Çocuğu Olan Babaların Hakları

Gelir Vergisi Kanunu, sadece babalara değil; özel sektörde çalışan engelli bireylerin veya engelli yakını olan bütün kişilere yönelik önemli düzenlemeler içermektedir. Bu düzenlemeler, engellilik oranı %40 ve üzerinde olan çalışanların kendileri adına veya bakmakla yükümlü oldukları engelli vatandaş adına vergi indiriminden yararlanma hakkına sahip olduğunu belirtir. Gelir vergisi indirim oranı, engellilik oranına ve derecesine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Bu indirim, engelli çocuğu veya yakını olan çalışanların hakları arasında önemli bir yer tutar.

Özellikle engelli bir çocuğa veya yakınına sahip olan çalışanlar için bu vergi indirimi büyük önem taşır. Çünkü bu düzenleme, ailelerin ekonomik yükünü hafifletirken, engelli bireylerin bakımı ve ihtiyaçlarının karşılanmasına destek olur. Engellilik durumuna göre belirlenen vergi indirimi oranları, ailelerin gelir düzeyine ve engellilik durumuna göre adil bir şekilde uygulanır.

Vergi indiriminden yararlanabilmek için ilk olarak engelli bir yakınınız olduğunu belgelemeniz gerekir. Bunun için bir sağlık raporu almalısınız. Ardından, bir çalışan olduğunuzu kanıtlayabilmek adına işvereninizden imzalı ve kaşeli bir belge almanız gerekir. En sonunda bu belgelerle birlikte “Engelli Yakını Vergi İndirimi Başvuru Formu"nu doldurmalısınız. GİB veya e-Devlet üzerinden yapacağınız başvuru kabul edildikten sonra vergi indiriminden yararlanabilirsiniz.

Engelli Çocuğu Olan Çalışanların Hakları

Kamuda veya özelde fark etmeksizin, engelli çocuğu olan çalışanların hakları arasında en çok merak edilen, mazeret izni hakkıdır.

En az yüzde 70 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan bir çocuğun hastalanması durumunda, hastalık raporuna dayanarak sadece bir ebeveyn, bir yıl içinde toplamda on güne kadar "mazeret izni" kullanabilir. Bu düzenleme, 657 Devlet Memurları Kanunu'na, 926 Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu'na ve 3269 Uzman Erbaş Kanunu'na eklenmiştir. Ayrıca, sözleşmeli personel ve geçici personel için de ilgili kanunlara dahil edilmiştir. Engelli çocuğu veya yakını olan çalışanların hakları arasında yer alan mazeret izni hakkı, sadece engelli çocuklar için geçerlidir. Engelli çocuğun hastalandığı durumu gösteren rapor, gerekli sağlık kuruluşlarından alınarak mazeret izni talep edilmelidir.

Söz konusu engelli çocuk eğer evli ise, mazeret izni hakkı için bir şart daha aranır. O da, eşinin de en az yüzde 70 oranında engelli olmasıdır.

Engelli Çocuğu Olan Memurların Hakları

Engelli çocuğu olan memurun hakları belli başlıklar altında incelenebilir.

• Fazla Mesai ve Nöbet Kolaylığı:

Kamu kuruluşlarında çalışan memurlar arasında, engelli bir çocuğa sahip olan anne ve babalara yönelik nöbet tutma ve fazla mesai yapma gibi konuları hafifletici hükümler bulunur. Ayrıca, bakım gerektiren bir yakına sahip çalışanlar için de bakım izni verilmesi konusunda kolaylık sağlanmıştır.

Bu çerçevede, Genelkurmay Sağlık Komutanlığı tarafından 20 Mart 2014 tarihinde yayınlanan bir emirle, özel eğitim almak için giden engelli çocuğa sahip olan ve bakıma muhtaç bir yakını bulunan çalışanlara günlük izinlerinde kolaylık sağlanacağı duyurulmuştur.

Ayrıca, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bünyesinde görev yapan muvazzaf asker ve sivil memurlar için Haziran 2013 tarihli Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Yönetmeliği'nde yapılan bir değişiklikle nöbet tutma zorunluluğundan muafiyet hakkı tanınmıştır. Bu düzenleme, bakıma muhtaç engelli bir çocuğa sahip olan personelin özel durumunu göz önünde bulundurarak, iş görevlerini daha esnek bir şekilde yerine getirmelerine olanak tanımaktadır.

• Refakat İzni:

Engelli bir çocuğa veya yakınına sahip olan çalışanlar için bir diğer önemli hak olan refakat izni, belirli koşullar altında verilir. Memurların, bakmakla yükümlü oldukları veya refakat etmediklerinde hayatı tehlikeye girebilecek durumda olan ana, baba, eş, çocuk ve kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya uzun süreli tedavi gerektiren bir hastalığının bulunması durumunda, sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi gerekmektedir. Bu raporda, "bir kişinin sürekli bakımına muhtaçtır" ve "hayati öneme haizdir" ibarelerinin yer alması gerekmektedir. Bu şartların sağlanması durumunda, aylık ve özlük hakları korunarak üç aya kadar izin verilir ve gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılabilir. Sağlık kurulu raporu alındığı gün izin başlamaktadır.

Muvazzaf askeri personel için ise refakat izni üç ay ile sınırlıdır. Bu sürenin sona ermesi halinde altı ay boyunca aylıksız izin hakkı tanınmaktadır.

Fakat bu noktada unutmamanız gereken en önemli konu ise yakınınıza ait engelli raporunun size refakat izni alma hakkını tek başına sağlayıp sağlamadığıdır. Refakat izni için sadece refakat iznini kapsayan bir doktor raporu alınması gerekir.

Engelli Çocuğu Olan Ailelere Yönelik Yardımlar

Engelli çocuğu olan ailelere yönelik yardımlar, çeşitli şekillerde sağlanabilir.

1. Mali Yardımlar

• Sağlık Sigortası
• Bakım Parası
• Bakım Yardımı
• Vergi İndirimi
• Okul ve Okul Yardımı

2. Destek Hizmetleri

• Çocuk Hastalık Parası
• Emeklilik Katkı Payları
• Ev İşlerinde Yardım

Yardımlar konusunda daha fazla ve detaylı bilgi almak için bulunduğunuz bölgedeki belediyeye, sosyal hizmet kurumlarına ve doğrudan bu konuda danışmanlık görevi üstlenen çeşitli kuruluşlara başvurmanızı öneririz.

Bu içeriğimizi okurken aklınıza refakat iznine dair sorular takılmış olabilir. “Refakat İzni Nedir, Nasıl Alınır?” başlıklı yazımızda, konuya dair her şeyi detaylı bir biçimde ele almıştık.