Huzur Hakkı Nedir?

Şirketlerin çalışanlarına verdiği emek ve hizmet karşılığı belirli bir ödeme yapması şart. Bu ödeme, maaş olarak karşımıza çıksa da üst düzey yöneticilere ve yönetim kurulu üyelerine yönelik yapılan ekstra ödemeler de söz konusu.

Bu durum, Türk Ticaret Kanunu’nun 394. maddesinde yer alan yönetim kurulu üyelerinin mali hakları kapsamında da yer alır. Kanunda da belirtildiği üzere yönetim kurulu üyeleri, şirket ortakları ve şirket genel müdürleri gibi üst düzey yöneticilerin mali haklarından biri de huzur hakkıdır. Ancak bu hakka yönelik ödemenin nasıl yapılacağına veya hesaplanacağına dair şirketlerin dikkat etmesi gereken unsurlar bulunur. 

O halde “Huzur hakkı nedir, nasıl hesaplanır?” ve “Huzur hakkı hesaplama için nelere dikkat edilmelidir?” sorularının cevapları ile huzur hakkına dair tüm detayları incelemeye başlayalım.

Huzur Hakkı Nedir ve Kimlere Verilir?

Huzur hakkı, şirketlerin üst düzey yöneticileri ve yönetim kurulu üyelerini ilgilendiren bir konu. Çünkü şirketlerin üst düzey yöneticileri, şirketin mevcut durumu ve ilerleyişi için belirli kararlar alır. Alınan bu kararlar ise daha büyük adımlar olduğu için tabii ki riskleri de daha büyük olur. Ancak böylesi kararlar alan yöneticileri ve yönetim kurulu üyelerini, oluşabilecek risklere karşı korumak amacıyla mali hakları bulunur. Bu mali hakka ise huzur hakkı denir. 

Kısacası huzur hakkını; genel müdürler, şirket ortakları ve yönetim kurulu üyeleri gibi üst düzey çalışanların sorumluluk ve yükümlülükleri nedeniyle karşılaşabilecekleri riskleri azaltmak amacıyla yapılan ödeme olarak açıklamak mümkün.

Ancak bir şirketin üst düzey yöneticilerini ilgilendiren bu ödemenin kimleri kapsadığı, şirketin türüne göre değişir. Şirketin anonim veya limitet şirket olması halinde şirketten huzur hakkı alabilecek kişiler belirlenir. Bu ayrıma göre şirketin anonim şirket olması halinde yönetim kurulu üyelerine, limitet şirketlerde ise şirket ortaklarına ve şirket müdürüne huzur hakkı ödenir.Bu ödemelerin yapılıp yapılmayacağı ise şirket genel kurullarında ya da yönetim kurulunda belirlenir.

Huzur Hakkı Nasıl Hesaplanır?

Şirketlerin huzur hakkı ödemesi yapabilmesi için öncelikle huzur hakkına dair kararlarına şirket esas sözleşmesinde veya karar defterinde yer vermesi gerekir. Bu durum, Türk Ticaret  Kanunu’nun 394. maddesinde de şu şekilde belirtilir: “Yönetim kurulu üyelerine, tutarı esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla belirlenmiş olmak şartıyla huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kârdan pay ödenebilir.”

Yasal düzenlemelerden de anlaşılacağı gibi huzur hakkı için esas sözleşmede veya genel kurul kararında ne kadar ödeme yapılacağına dair bilgilendirmenin ve ödeme koşullarının yer alması şart. Huzur hakkı hesaplama yaparken de belirlenen bu tutar dikkate alınır. Ancak ödeme yapılacak tutardan gelir vergisi ve damga vergisi kesilir. Gelir dilimlerine göre uygulanacak vergi oranları her sene güncellendiğinden huzur hakkı hesaplaması için dönemsel olarak güncel oranlara dikkat etmekte fayda var.

2023 gelir vergisi tarifesi ise şu şekilde:

Gelir vergisi dilimlerinden de anlaşılacağı gibi huzur hakkına uygulanacak gelir vergisi oranı, ödenecek tutara göre değişir. Ayrıca gelir vergisine ek olarak huzur hakkından damga vergisi de kesilir. Damga vergisi ise binde 7.59’dur.

Huzur hakkı hesaplanırken öncelikle belirlenen tutar brütleştirilir. Brüt ücret üzerinden de gelir vergisi ve damga vergisi kesilir. Ancak bu hesaplamada güncel asgari ücretin gelir vergisi ve damga vergisi tutarı istisna tutulur. Bu durum dikkate alınarak huzur hakkının net tutarı bulunur. Bir örnek üzerinden açıklamak gerekirse:

Ocak ayında brüt tutarı 68.047,75 TL olan bir huzur hakkını ele alalım. Net tutarı bulmak için huzur hakkının brüt tutarından sigorta primi, güncel asgari ücretin gelir vergisi ve damga vergisi istisnasına göre vergi tutarları çıkarılmalıdır.

Huzur hakkı (brüt tutar) = 68.047,75 TL

SGK primi = 10.207,16 TL

Gelir vergisi (%15) = 8.676,09 TL

Gelir vergisi asgari ücret istisnası = 1.276,02 TL

İstisna sonrası gelir vergisi = 8.676,09 - 1.276,02 = 7.400,07 TL

Damga vergisi = 516,48 TL

Damga vergisi asgari ücret istisnası = 75,96 TL

İstisna sonrası damga vergisi = 516,48 - 75,96 = 440,52 TL

Huzur hakkı (net tutar) = 68.047,75 - (10.207,16 + 7.400,07 + 440,52) = 50.000 TL

Huzur Hakkı Hesaplanırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Huzur hakkı hesaplamasında esas, brüt ücret üzerinden vergi kesintilerinin yapılmasına dayanır. Ancak yukarıdaki hesaplamada da gördüğünüz gibi huzur hakkının vergi hesabı için brüt toplam tutardan vergi kesintisi yaparken geçerli asgari ücretin gelir vergisi ve damga vergisi istisnası dikkate alınmalıdır.

Bunun dışında huzur hakkı ödemesinde ve hesaplamasında dikkat edilmesi gereken başka unsurlar da bulunur. Huzur hakkı ile ilgili dikkat edilmesi gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Huzur hakkı ödemeleri, yönetim kurulunun yaptığı her toplantı başına olabileceği gibi günlük, aylık veya yıllık olarak da ödenebilir. Huzur hakkının ödeme şartları da esas sözleşme veya genel kurul kararında belirtilmelidir.
• Huzur hakkı; üst yönetime sağlanan bir gelir, şirket için de bir gider olduğundan muhasebe kaydının tutulması gerekir.
• Esas sözleşmede belirlenen huzur hakkı tanınan kişilerin onayının olduğu huzur hakkı tutarı, emsallere uygunluk ilkesi kapsamında şirketin mali yapısına uygun olacak şekilde belirlenmelidir. Şirketin mali yapısına ve emsallere uygun olmayan ödemelerin yapılması durumunda şirketlere cezai işlem uygulanabilir.
• Huzur hakkı, genel kurul kararı ile onaylanması gereken bir işlem. Bu nedenle de huzur hakkı şartları için noter tasdiki alınması gereklidir.
   

Huzur Hakkı Gider Olarak Gösterilir mi?

Huzur hakkı, ücret sınıfına giren bir gelir türüdür. Bu nedenle yöneticilere ve yönetim kurulu üyelerine verilen huzur hakkı, şirket gideri olarak gösterilebilir. Ayıca huzur hakkının güncel asgari ücrete tekabül eden kısmı, gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutulur.

Tabii ki huzur hakkını gider olarak göstermek için genel kurul kararı ile ibraz edilmesi oldukça önemli. Bu ödeme genel kurul kararında yer almadığı takdirde gider olarak gösterilebilecek huzur hakkı da kanunen kabul edilmeyen şirket giderleri arasına girer. “Peki, başka hangi giderler kanunen kabul edilmez?” diye merak ediyorsanız “Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler” yazımızı okuyabilirsiniz.