KDV Nedir, Ne İşe Yarar?

KDV, Katma Değer Vergisi’nin kısaltmasıdır. Ülkemizde mal ve hizmet teslimlerinde, malın üretiminden tüketimine kadar geçen süre içinde kazandığı katma değer üzerinden alınan bir vergidir. Tüketici tarafından ödenirken, üretim ve pazarlama sürecine katılan şirketler tarafından tahsil edilir. KDV’nin oranı farklı mal ve hizmet kategorilerinde, ürün veya hizmetin özelliklerine göre değişerek uygulanır.

KDV Ne Zaman Ödenir?

KDV, mal veya hizmet satışı gerçekleştiğinde ödenir. Satıcı, mal veya hizmeti teslim ettiğinde KDV’yi fatura veya makbuz üzerinden tahsil eder ve bu tutarı ilgili vergi dairesine beyan eder. Tüketici ise ürün veya hizmeti satın aldığında KDV’yi öder. Yani, alıcı ve satıcı arasındaki ticari işlem sırasında KDV tahsil edilir ve ödenir.

Bununla birlikte, mali müşavirler tarafından hazırlanan KDV beyannameleri de vardır.

KDV beyannameleri, takip eden ayın 28. gününün akşamına (Saat 23.59’a) kadar verilmelidir. 3 aylık KDV beyannamesi ise 3 aylık dönemi izleyen ayın 28. gününün saat 23.59’una dek verilmelidir.

Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar, katma değer vergisi beyannamelerini vergilendirme dönemini takip eden ayın 21. gününün akşamına dek ilgili vergi dairesine vermekle yükümlüdür. Aynı kişiler, benzer şekilde, vergilendirme dönemine ait katma değer vergilerini de beyanname verecekleri ayın 23. gününün akşamına dek ödemek zorundadır.

Ödemekle yükümlü olunan herhangi bir vergi tutarı çıkmasa bile, KDV beyannamesinin damga vergisi ödenmelidir. 2024 yılındaki güncel damga vergisi tutarı 308,36 TL olarak açıklanmıştır.

Farklı Sektörler için KDV Oranları Nelerdir? 

Sektörel bazda uygulanan KDV oranları değişiklik gösterir. 

7346 sayılı Cumhurbaşkanı kararı uyarınca güncel KDV oranları şu şekilde değerlendirilmiştir:

• Temel gıda ürünleri ve ilaç gibi bazı temel ihtiyaç maddeleri - %1 KDV
• Otel, lokanta ve konaklama hizmetleri - %10 KDV
• Genel tüketim ürünleri ve hizmetler - %20 KDV

KDV Nasıl Hesaplanır? Pratik Örnekler ile Adım Adım Anlatım 

KDV oranlarının sektörel olarak farklılık göstermesi, uygulama bazında işletmelerin kafasını karıştırabilen bir durum hâline gelebilir. Pratik örnekler ile bu konu daha da netleşecektir.

Örneğin, bir lokantada yemek yiyen bir müşterinin lokantadan ayrılırken burada satışa sunulan baklavadan bir kilo satın alması durumunda lokanta, müşteriye verdiği yemek hizmeti ile baklava satış işlemi için %10 oranında KDV hesaplaması yapmalıdır.

Ancak bu oranların sistem uyarınca değişkenlik gösterdiği bazı istisnai hâller de vardır.

Tebliğler ve kararnameler uyarınca kahvehane, kır kahvesi, çay bahçesi, çay ocağı, kıraathane, kafeterya, pastane, ayakta yemek yenilen yerler, yemeği pakette satan veya diğer şekillerde yemek hizmeti sunan yerler (hazır yemek şirketleri dâhil), lokanta, içkili lokanta, kebapçı ve benzeri yerlerde verilen hizmetlerde KDV oranı %10 olarak uygulanır.

Fakat söz konusu bu mekânlarda sunulan hizmetin içinde alkollü içecek servisi de varsa, hizmetin alkollü içecekler ile ilgili kısmında %20 KDV oranı uygulanmalıdır. Keza gazino, açık hava gazinosu, bar, dans salonu, diskotek, pavyon, taverna, birahane, kokteyl salonu ve benzeri yerlerde verilen hizmetler de doğrudan %20 KDV oranına tabidir.

Bir başka örnek olarak ise bir sahilde faaliyet gösteren bir büfe işletmesini ele alalım. Yiyecek ve içecek hizmetlerine yönelik işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadığı hâlde, büfesinin önüne yerleştirdiği masa ve taburelerde oturan müşterilere ya da sahilde bulunan şezlonglarda oturanlara tost, çay ve meşrubat satışı yapan bu işletme; fiili olarak yiyecek ve içecek hizmetleri sunduğu için hem kendi hazırladığı tost ve çaylara hem de dışarıdan temin ettiği gıda maddelerinin satışına %10 KDV oranı uygulamak zorundadır.

KDV İadesi Nedir ve Kimler Alabilir? 

KDV iadesi, vergiye tabi olan mükelleflere devlet tarafından sunulan bir teşvik veya istisnai durumdur. Katma Değer Vergisi (KDV) içindeki mahsup ve indirim mekanizması, satış yapılan son tüketicinin dışında yer alanların üzerinde verginin kalmamasını amaçlar. Üretici-dağıtıcı zinciri içinde yer alanlar, tahsil ettiği vergiden ödediği vergiyi düşerek üzerinde vergi kalmamasını sağlar. KDV iadesi uygulaması çeşitli durumlarda sağlanabilir. İşte iade hakkı doğuran işlemlerden bazıları:

• İhracat Yapan İşletmeler: Türkiye'den mal veya hizmet ihracatı gerçekleştiren işletmeler, alışveriş yaptıkları mal ve hizmetler üzerinden ödedikleri KDV'yi geri alabilme hakkına sahiptir. İhracat yapılan ay içinde ya da takip eden ayda KDV iadesi talebinde bulunabilirler.
• İhracata Aracılık Eden İşletmeler: İhracat yapan işletmelere aracılık eden işletmeler de KDV iadesi hakkına sahiptir. Bir dış ticaret firması ya da lojistik şirketi; ihracatçı işletmeler adına yapılan alımlar üzerinden ödenmiş KDV’yi geri alabilir. 
• Kamu Kurumları ve Sivil Toplum Kuruluşları: Kamu kurumları ve bazı sivil toplum kuruluşlarının da KDV iadesi hakkı vardır. Okul, hastane, belediye gibi kamu kurumları; ödedikleri KDV tutarlarını geri alabilir.
• Özel Ekonomik Bölgelerde Faaliyet Gösteren İşletmeler: Özel ekonomik bölgelerde yer alan işletmeler, yasalarla belirlenmiş şartları sağladıkları takdirde KDV iadesine hak kazanır. Bu bölgelerde faaliyet gösteren ihracatçılar, bölge içinde gerçekleştirdikleri alım işlemleri sırasında ödedikleri KDV'yi daha sonra geri alabilirler.
• Vergi Muafiyeti Olan İşletmeler: Bazı sektörlerde faaliyet gösteren ve vergi muafiyeti olan işletmeler da ödedikleri KDV’yi geri alma hakkına sahiptir. 

KDV iadesi için gerekli evraklar her bir iade talebi için farklılık gösterir. İade talep dilekçesi, gümrük beyannamesi, satış ve hizmet faturalarına ait liste veya yüklenen KDV listesi gibi belgeler talep edilecektir. Eğer KDV iadesi almak istiyorsanız, bu belgeleri hazırlamanız gerekecektir. 

KDV İadesi Şartları Nelerdir? 

KDV iadesi konusundaki detaylar, ilgili vergi mevzuatları çerçevesinde belirlenmektedir. Güncel olarak değişkenlik gösterebilen bu mevzuatları takip etmek ve yasada belirlenen şartları yerine getirmek; KDV iadesi alabilmek için önemlidir.

Güncel olarak süreç takibi yapmak için İnternet Vergi Dairesi (Dijital Vergi Dairesi) sistemine kullanıcı kodu ve şifrenizle giriş yaparak iade talebi girişi (GEKSİS) kılavuzunu okuyabilirsiniz. Benzer şekilde, İnternet Vergi Dairesi üzerinden KDV iade talebi listelerinizi de sisteme yükleyebilirsiniz.

KDV İadesi Nasıl Alınır? Başvuru Aşamaları ve Gerekli Belgeler

KDV iadesi talebinde bulunan işletmeler, sundukları evrakları doğru ve tam olarak temin etmelidir. KDV iadesi sürecinin hızlı ilerleyebilmesi için evrakların eksiksiz sunulması şarttır. KDV iadesi için gereken evraklar şu şekildedir:

• KDV Beyannamesi: İşletmeler, KDV beyannamelerini zamanında ve doğru biçimde, düzenli olarak vermiş olmalıdır. Eğer bir işletme KDV iadesi talebinde bulunuyorsa öncelikle ilgili döneme ait beyannamelerini düzenlemiş ve sunmuş olmalıdır.
• Fatura ve Fatura İrsaliyeleri: KDV iadesi talebinde bulunacak işletmelerin alışveriş yaptıkları mal ve hizmetler üzerine düzenlenen fatura irsaliyelerini saklamış olması gerekir. KDV ödemesinin kanıtı olarak kabul edilen bu belgeler vergi dairesi tarafından incelenecektir.
• İhracat Belgeleri: İhracat yapan ya da ihracat sürecine aracılık eden işletmeler, KDV iadesi talebinde bulunmak için ihracat belgelerini sunmak zorundadır. Navlun belgeleri, gümrük beyannamesi ya da ihracat faturası gibi evraklar; KDV iadesi talebi için sunulabilecek evraklardır.
• Banka Hesap Dökümleri: İşletmeler, KDV iadesi talebinde bulunmak için banka hesap dökümlerini de sunmalıdır. İşletmenin ödemelerini ve alımlarını resmi olarak gösteren bu belgeler, KDV iadesi talebinin doğrulanması sürecinde işletmeye destek olur.
• Diğer Destekleyici Belgeler: İşletmeler, KDV iadesi talepleri için duruma göre farklı belgeler de sunabilir. Özel ekonomik bölgelerde faaliyet gösteren işletmelerin bölgedeki faaliyetlerini kanıtlayan belgeleri de iade sürecini kolaylaştıracak etkiye sahiptir.

KDV iadesi süreçleri gibi merak edilen bir diğer konu da vergi avantajları. “İşletmeler İçin Vergi Avantajları” içeriğimizi okuyarak, şirketlerin hangi vergi avantajlarından yararlanabileceğine dair detaylı bilgi edinebilirsiniz.