Maaş Bordrosu Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Maaş bordrosu veya diğer adıyla ücret bordrosu hem işveren hem de çalışanlar açısından önemli bir konu. Çünkü bir işçinin emeğinin karşılığı olarak aldığı ücret detaylarını maaş bordrosu üzerinden incelemek mümkün. Bu nedenle resmi belge niteliği taşıyan maaş bordrosu, işverenin çalışana ücret ödeme yükümlülüğünü göstermesi ve çalışanın aldığı ücretin detaylarını öğrenebilmesi için oldukça önemli. 

Bir iş yerindeki her çalışanın ücret hesaplamasında önemli bir yere sahip olan maaş bordrosu hazırlarken ise dikkat edilmesi gereken unsurlar bulunur. Çünkü maaş bordrosunda işverenin çalışana yaptığı ödeme kapsamındaki tüm vergiler ve kesintilerin detaylı bir şekilde verilmesi gerekir. Ayrıca çalışana yapılan fazla mesai ücreti gibi ek ödemeler de bu bordroda yer almalıdır. Ücret bordrosunda olması gereken tüm bilgiler ise kanunlar kapsamında belirlenir. 

O halde gelin, işveren ile işçi arasındaki ücret ödemeleri için bir güvence kaynağı olan maaş bordrosu hakkında tüm merak edilenleri birlikte inceleyelim. 

Maaş Bordrosu Nasıl Hazırlanır? 

Bordro kelimesinin anlamı, bir hesabın ayrıntılarını gösterecek biçimde düzenlenmiş çizelgedir. Buna bağlı olarak maaş bordrosunda da bir çalışanın ücreti ile ilgili tüm detaylara yer verilmesi oldukça önemlidir. 

İş Kanunu’nun 37. maddesinde de belirtildiği gibi işveren, işçiye ücret hesabını gösteren imzalı veya iş yerinin özel işaretini taşıyan ücret pusulasında, ödemenin günü ve ilişkili olduğu döneme ait fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi ücrete yapılan tüm eklemeler ve vergi, sigorta primi, icra gibi ücrette yapılan her türlü kesinti ayrı ayrı gösterilmelidir. 

İş Kanunu’na ek olarak farklı kanunlarda da ücret bordrosu konusu ele alınır. Bu kanunlardan biri olan Vergi Usul Kanunu’nun 238. maddesine göre de ücret bordrosu hazırlarken şu bilgilere yer verilmelidir: 

• Hizmet erbabının adı ve soyadı, hizmet alındığına dair imza mührü (Ücretin ödenmesinde ayrıca makbuz alan işverenlerin tutacakları ücret bordrosuna imza veya mühür konulması mecburi değildir.) 
• Varsa vergi karnesinin tarihi ve numarası 
• Aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı olarak çalışanın birim ücreti 
• Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre 
• Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı
• Bordronun hazırlandığı tarih 

Ücret bordrosunun ele alındığı bir diğer kanun ise Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’dur. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda maaş bordrosunda yer alması gereken bilgiler açıkça belirtilir. Bu Kanuna göre maaş bordrosunda yer alması gereken bilgiler şu şekildedir: 

• İş yerinin sicil numarası 
• Bordronun hazırlandığı ay 
• Sigortalının adı ve soyadı 
• Sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası 
• Ücret ödenen gün sayısı 
• Sigortalının ücreti 
• Ödenen ücret 
• Ücret ödendiğine dair sigortalının imzası (Makbuz karşılığında veya banka kanalıyla ödemeler hariç.)

Unutmayın ki maaş bordrosu hazırlarken önemli olan, formattan öte kanunlar çerçevesinde belirlenen tüm bu bilgilerin bordroda eksiksiz ve doğru bir şekilde verilmesidir. Bilgilerde eksik olması halinde Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda da belirtildiği gibi işverene idari para cezası uygulanır. Bu nedenle çalışanlara yapılan ödemeler ile ilgili olan bu belge dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. 

Maaş Bordrosu Nasıl Hesaplanır?

Kanunlarda da belirtildiği gibi maaş bordrosunda çalışanın ücretinden yapılan vergi ve sigorta primi kesintileri ile fazla mesai gibi eklemeler de kalem kalem yazılmalıdır. Bu nedenle maaş bordrosu, sadece çalışanın ücret bilgisinin yer aldığı bir belge değil, aynı zamanda bu ücret üzerinden yapılan yasal kesintilerin ve eklemelerin detaylı bir şekilde gösterildiği bir çizelgedir. 

Yasal kesintilerin veya eklemelerin de maaş bordrosunda yer almasından dolayı bu belge hazırlanırken çeşitli  hesaplamalar yapılması gerekir. Bu hesaplamaların doğru ve eksiksiz bir şekilde yapılması için de hem işçiden hem de işverenden yapılacak vergi kesintilerinin oranlarını bilmek oldukça önemli. 

Maaş Bordrosunda Yasal Kesintiler

Maaş bordrosu hesaplarken dikkat edilmesi gereken yasal kesintiler şu şekildedir: 

• SSK işçi payı = (Brüt ücret x %14) 
• İşsizlik sigortası işçi payı = (Brüt ücret x %1)
• Aylık gelir vergisi = (Gelir vergisi matrahı x Vergi oranı) 
• Damga vergisi = (Brüt ücret x %0.76)
• SSK işveren payı = (Brüt ücret x %20,5) (Düzenli ödeme durumunda %5 indirim uygulanır. Bu nedenle %15.5 ile çarpılabilir.) 
• İşsizlik sigortası işveren payı = (Brüt ücret x %2) 

Tüm bu kesintilere ek olarak gelir ve damga vergisi istisnaları da dikkate alınarak maaş bordrosu hesaplaması yapılabilir. 

Maaş Bordrosu Nasıl Alınır?

İş Kanunu’nun ücret hesap pusulası ile ilgili 37. maddesinde “İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.” şeklinde belirtilir. Bu ibareden de anlaşılacağı gibi işveren tarafından oluşturulan maaş bordrosu, çalışanla paylaşılmalıdır. 

Peki, çalışan tarafından maaş bordrosunu nasıl alınır? Bu sorunun cevabı, 4C sigorta kapsamında çalışan memurlar ve özel sektör çalışanları açısından farklılık gösterir. 

Memurlar, bordrolarına e-devlet üzerinden ulaşabilir. E-devlete giriş yaptıktan sonra “Hazine ve Maliye Bakanlığı e-Bordro Hizmeti” sayfasından bordro sorgulaması yapılabilir. Ayrıca belediye çalışanları da e-devlet sisteminde bulunan belediyelerin kendi e-bordro sorgulama hizmetinden yararlanarak yıl ve aya göre maaş bordrolarını görüntüleyebilir.  

Özel sektör çalışanları ise iş yerindeki muhasebe veya insan kaynakları departmanına talep oluşturarak maaş bordrosu alabilir. Tabii ki bu talebi oluştururken aynı zamanda maaş bordrosunu almak istedikleri zamanın bilgisini de söylemeleri gerekir.  

Kısacası maaş bordrosu hazırlarken ve maaş bordrosunda yer alacak ücretin hesaplamasında dikkat edilmesi gereken pek çok unsur bulunur. İşverenin çalışana ücretini ödediğine ve çalışanın da ücreti aldığına dair kanıtlayıcı nitelikte olmasından kaynaklı maaş bordrosu dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. 

Maaş bordrosu hazırlarken yasal kesintiler arasında yer alan sigorta primi ve gelir vergisi hakkında daha detaylı bilgi için ise “Sigorta Primi Nedir?” ve “Gelir Vergisi Matrahı Nedir?” yazılarımızı okuyabilirsiniz.