Prime Esas Kazanç Nedir?

Prime esas kazanç, prim ödemesi yapılırken temel alınan tutardır. Prim ödemelerini sadece dönemsel yapılan ek ödemeler olarak düşünmeyin; çünkü bu tanımlamadaki prim, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı çalışanların haklarının sağlanması için ödenen tutarları nitelendirir. Emeklilik maaşı, iş kazası sigortası, hastalık sigortası, analık sigortası ve genel sağlık sigortası gibi haklar; ödenen bu primlerle karşılanır. Prim konusuna dair geniş bilgi almak için “Sigorta Primi Nedir?” ve “SGDP Nedir?” başlıklı yazılarımıza da göz atabilirsiniz. Peki, prime esas kazanç tam olarak nedir?

Bir çalışanın brüt maaşına ve fazla mesai, prim, ikramiye gibi yan ödemelerine dayanarak belirlenen SGK primlerinin hesaplandığı kazançtır. Yani sadece maaşı değil, bazı yan hak ve ödemeleri de kapsar. Bütün bu kazançlar ise alt ve üst sınırlar dahilinde dikkate alınır, çalışanın alacağı sosyal ve güvenlik hizmetlerinin temelini oluşturur.

Prime esas kazanç iki çeşide ayrılır:

• Aylık prime esas kazanç
• Günlük prime esas kazanç

Aylık prime esas kazanç, çalışanın aylık elde ettiği toplam gelir üzerinden hesaplanır ve o ay içinde elde edilen fazla mesai ve ikramiye gibi gelirleri de kapsar. Günlük prime esas kazanç ise aylık prime esas kazancın, çalışılan gün sayısına bölünmesi sonucu hesaplanır ve çalışanın gün içinde elde ettiği kazancı ifade eder.

Prime Esas Kazanç Nasıl Hesaplanır?

Prime esas kazanç, günlük ücretin çalışılan gün sayısının çarpımı sonucu elde edilir. Tam tersi hesaplama yapılarak da günlük ücret hesaplanabilir. Yani aylık ücretinizi (tam çalıştığınız varsayılarak) 30 rakamına böldüğünüzde bir günlük prime esas kazanç hesaplamanızı yapabilirsiniz. Bunun için öncelikle brüt ücretinizi, ek ödemeleri ve diğer kesintileri bilmeniz gerekir.

• Brüt Ücretin Belirlenmesi: Prime esas kazanç, brüt ücret ile aynı anlama gelmez. Çünkü prime esas kazancın içinde ikramiye ve prim gibi ücretler de bulunur. Prime esas kazanç hesaplamasında brüt ücret şeklinde nitelendirilme yanlışına düşülen detay aslında o ay elde edilen brüt toplam ücrettir. Ay sonunda elinize geçen net maaş ücreti, ek ödemeler ve diğer hak edişler ile toplanarak brüt toplam ücreti yani prime esas kazancı bulabilirsiniz.
• Ek Ödemeler ve Diğer Haklar: 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 77. maddesinin birinci fıkrasında hangi ek ödemelerin prime esas kazanca dahil olduğu belirlenmiştir. Bunlar; asıl ücretler, ücretin eklentileri, idare veya kaza mercilerince verilen karar doğrultusunda yapılan ödemeler, yıllık izin ücretleri, izin harçlığı, sigortalı çalışana istirahatteyken ödenen ücretler ve diğer ödemeler şeklindedir. Bütün bunlar aslında prime esas kazanç şekilleridir.
• Kesintilerin Düşülmesi: Ek ödemeler belirlendikten sonra sosyal güvenlik primleri ve diğer zorunlu kesintiler düşülmelidir. Kesintileri düştükten sonra net anlamda elinize prime esas kazanç olarak geçecek ücreti hesaplayabilirsiniz.

Hesaplamada Kullanılan Faktörler

Prime esas kazanç hesaplanırken dikkate alınması gereken pek çok faktör vardır. Bu faktörler arasında en önemlileri şunlardır:

• Sosyal Güvenlik Kesintileri: Çalışanın sosyal güvenlik primleri, hesaplamada düşülmesi gereken önemli kalemlerden biridir.
• Ek Gösterge ve Hizmet Yılı: Çalışanın sahip olduğu ek göstergeler ve hizmet yılı da prime esas kazancı doğrudan etkileyen faktörlerdendir.
• Özel Ödemeler ve Tazminatlar: Çalışanın iş yerinden aldığı özel ödeme ve tazminatlar da prime esas kazanca dahil edilir.

Adım Adım Hesaplama Örneği

Prime esas kazanç hesaplaması yapıyorsanız günlük ücretinizi 30 ile çarpmalısınız. Günlük prime esas kazancınız 1.500 TL ise 30 ile çarptığınızda 45.000 TL rakamını bulursunuz ve bu da sizin 30 günlük prime esas kazancınızı ifade eder.

Prime Esas Kazanç ve Brüt Ücret Arasındaki Fark

Brüt maaş ifadesi, bir çalışanın aylık maaşının brüt değeridir. Yani SGK primi, gelir vergisi, işsizlik primi, damga vergisi gibi kesinti kalemlerinin de dahil edildiği; maaş bordronuzda görebileceğiniz kesintiler olmadan ne kadar kazanmanız gerektiğini ifade eden toplam kazançtır. Bütün bu tutardan yasal kesintiler, vergiler ve SGK primlerinin çıkarılmasının ardından net maaşınız ortaya çıkar. 

Prime esas kazanç ise bazı kesinti ve ek ödemeler ile brüt ücrete göre farklılık taşıyabilir. Çünkü prime esas kazanç hesaplanırken brüt ücrete ek olarak fazla mesai ücretleri, primler, ikramiye ve benzer ödemeler de hesaba katılır.

Tanımlar ve Örneklerle Karşılaştırma

• Brüt Ücret: Çalışanın vergi ve sigorta kesintileri yapılmadan önceki maaş miktarını ifade eder.
• Prime Esas Kazanç: Brüt ücretin yanı sıra ek ödemeler, tazminatlar ve çeşitli kesintiler dahil edilerek hesaplanan toplam kazançtır.

Ek Gösterge ve Prime Esas Kazanç İlişkisi

Prime esas kazanç işlemlerinde yer alan ek gösterge hesabı, çalışanın hem maaş hem de emeklilik primlerine etki ederek kazanç seviyesinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. SGK ve kamu görevlileri sisteminde ek gösterge; maaş hesabı ve çeşitli sosyal güvenlik işlemlerinde kullanılır.

Ek Göstergenin Hesaplamaya Etkisi

Prime esas kazanç basamak değeri ek gösterge hesaplaması, çalışanın maaş ve sosyal güvenlik primlerinin doğru şekilde belirlenebilmesi adına önemlidir. 

Basamak Değeri Kavramı

Her çalışanın görevine ve pozisyonuna göre belirlenen değerlerin genel adıdır. Yani öğretmenler ya da sağlık çalışanları gibi meslek kollarında farklı ek gösterge seviyelerinin bulunması, basamak değerini nitelendirir.

Prime Esas Kazançta Üst Sınır Var mı?

Prime esas kazançta hem alt hem de üst sınır vardır. Alt sınır, asgari ücrettir. Üst sınır ise her yıl değişiklik gösterir.

2025 prime esas kazanç alt sınırı 22.104 TL iken üst sınırı ise asgari ücretin 7.5 katı olarak belirlenmiş olup 165.780 TL şeklindedir.

Yasal Düzenlemeler ve Güncel Durum

Güncel olarak işçi için SGK prim oranı %14, işveren için ise %20.5 şeklindedir. Dolayısıyla alt sınırdan prim oranı hesaplarken çalışan için 22.104 TL x %14, işveren için ise 22.104 TL x %20.5 işlemlerini yaparak sırasıyla 3.094,56 TL ve 4.531,32 TL karşılıklarını bulabiliriz.

İşsizlik sigortası hesabında da benzer işlemi işçi için %1, işveren için %2 oranıyla hesaplama yaparak bulabiliriz. Çalışan için 221,04 TL, işveren için de 442,08 TL tutarı burada karşımıza çıkacaktır.

İki rakamı da toplayarak 2025 yılı toplam prim karşılığını bulabiliriz.

Dolayısıyla çalışan için 3.315,60 TL ve işveren için 8.289 TL, 2025 yılı toplam prim karşılığıdır.

Prime Esas Kazanç Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Prime esas kazanç nasıl hesaplanır?

Prime esas kazanç; brüt ücret, ek ödemeler ve diğer kesintiler dikkate alınarak hesaplanır. Çalışanın net kazancından önceki hemen hemen tüm kalemler bu hesaplamada yer alır.

Prime esas kazançta üst sınır var mı?

Prime esas kazanç üst sınırı, asgari ücretin 7.5 katı şeklindedir.

Prime esas kazanç ve brüt ücret arasındaki fark nedir?

Brüt ücret yalnızca maaşı ifade ederken prime esas kazanç ise maaşla birlikte ek ödemeleri de içerir.

Ek gösterge prime esas kazancı nasıl etkiler?

Ek gösterge, çalışanın unvanına ve hizmet yılına göre belirlenen bir tutar olup prime esas kazancı artırır.

Prime esas kazançta basamak değeri ne anlama gelir?

Basamak değeri, farklı meslek gruplarından çalışanların maaşlarının hesaplanmasında kullanılan bir ölçüttür ve doğal olarak kazancı da etkiler.