Bir iş fikri ya da proje konusu bulmuş olabilirsiniz. Bu sizi her ne kadar heyecanlandırsa da fikri pratiğe döktüğünüzde bazen aynı heyecan devam etmeyebilir. Çünkü fikrin ne kadar uygulanabilir olduğunu, hedeflerinizle uyumunu, olumlu ve olumsuz taraflarını görmeden işe başlamak beklenmedik kayıplara neden olabilir. “Peki, bir fikri hayata geçirmeden nasıl tahminde bulunabilirim?” diyorsanız da fizibilite kavramı ile tanışmanın zamanı geldi.
Yapılabilirlik anlamına gelen fizibilite, iş hayatı ve yatırım alanında sıklıkla karşımıza çıkan bir kavram. Çünkü bu kavram, bulduğunuz fikirlerin ya da bir işe, şirkete yatırım yapmanın size kazancını veya olumlu taraflarını görebilmek için yapmanız gereken çalışmalar bütününü ifade ediyor. Fizibilite çalışması veya fizibilite etüdü olarak karşımıza çıkan bu çalışmalar sonucunda da bir fikrin ya da yatırımın uygulanabilirliğini ve olası sorunlarını, fikrinizi hayata geçirmeden görmenize imkan tanıyor.
O halde gelin, fikirlerinizi hayata geçirirken etkili ve sağlam adımlar atmanın yolu olan fizibilite nedir, tüm detayları ile incelemeye başlayalım.
Yeni projeler, girişimler ve yatırımlar, içerisinde fırsatları barındırdığı kadar riskleri de barındırır. Bu riskleri görmeden adım atmanız ise beklenmedik kayıplar yaşamanıza neden olabilir. İşte, fizibilite sayesinde böyle riskleri önceden görebilmek mümkün.
Fizibilite; bir projenin, iş fikrinin ya da yatırımın uygulanabilirliğini sorgulamak amacıyla yapılan ön değerlendirme sürecidir. Fizibilite sürecinde yapılan analizler ile uygulama aşamasında elde edilecek fayda ve risk oranı hakkında fikir sahibi olunabilir. Böylece yeni bir işe, projeye veya yatırıma adım atmadan önce bu durumla ilgili olumlu ve olumsuz sonuçlar değerlendirilebilir.
Yeni bir adımın uygulanabilir olup olmadığını ve nasıl ilerleyeceğini belirlemek için tabii ki pek çok açıdan işin veya projenin değerlendirilmesi gerekir. Bu kapsamlı değerlendirme sürecine de fizibilite çalışması veya fizibilite etüdü denir. “Fizibilite çalışması nedir?” sorusunu cevaplamak için de fizibilite etüdü aşamalarını daha detaylı incelemekte fayda var.
Fizibilite etüdüne; bir proje, iş veya yatırım gibi herhangi bir planın ilk tasarım aşaması demek mümkün. Bu tasarımla planın uygulanabilir ve sürdürülebilir olup olmadığı belirlenir.
Tabii ki bunu belirlemek için planı çok yönlü bir bakış açısıyla değerlendirmek şart. Bu nedenle fizibilite etüdü, her biri başka bir konuya odaklanan aşamalara ayrılır. Genel olarak bir işin veya projenin fizibilite çalışması yapılırken dikkate alınacak fizibilite aşamalarını ise şu şekilde sıralayabiliriz:
Temel olarak proje veya iş, bu başlıklar kapsamında değerlendirildikten sonra sonuçların analiz edilmesi için genel bir fizibilite raporu oluşturulur.
Fizibilite raporu, yukarıda sıraladığımız tüm fizibilite aşamaları tamamlandıktan sonra sonucun değerlendirilmesi için hazırlanan detaylı bir rapordur. Bu raporda yeni işin, projenin veya yatırımın finansal, hukuki, teknik ve piyasa açısından olumlu ve olumsuz yönleri ele alınır. Ayrıca bu planı hayata geçirmek için gerekli olan bütçe, personel, donanım veya yazılım gibi detaylar da fizibilite raporu ile belirlenebilir.
Ancak fizibilite raporu da fizibilite süreci gibi oldukça kapsamlı bir çalışmadır. Raporda işin uygulanabilirliği ve sürdürülebilirliği ile alakalı tüm detaylara yer verilmesi gerekir. Çünkü fizibilite raporunda yapılan bir hata veya açık, işin veya projenin gidişatında beklenmedik sonuçlarla karşılaşmanıza neden olabilir. Böyle durumlarla karşılaşmamak için fizibilite çalışması yaparken sektör veya proje bazlı analiz etmeniz gereken konuları detaylı bir şekilde çıkarmanızda fayda var.
Hem uygulama hem de rapor aşaması olarak fizibilite etüdü oldukça kapsamlı bir çalışmadır. Bu çalışmanın hedef ve beklentilere yönelik doğru bir şekilde işlemesi için de dikkat edilmesi gereken unsurlar bulunur. Fizibilite çalışması yaparken dikkat edilmesi gerekenleri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
Kısacası fizibilite çalışmasına, bir projenin ve iş fikrinin uygulanabilirliğini ve başarı şansını değerlendirmek için kritik bir adım demek mümkün. Tabii bu fikrin potansiyelini değerlendirirken risklerini de göz ardı etmemeniz gerekli. “Peki, risk analizi nasıl yapılır?” diyorsanız da risk analizi yaparken uygulayabileceğiniz yöntemleri keşfetmek için “Risk Analizi Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.