Ramazan Dolayısıyla İşverenlerce Çalışanlara Yapılan Giyecek ve Yiyecek İçecekli Ayni Yardımların Vergisel Avantajı

Ramazan ayının yaklaşması ile birlikte işletmelerin çalışanlarına gıda ve giyecek yardımı yapmak üzere verdikleri Ramazan çeki, Ramazan market kartı ya da Ramazan yardım kartı işlem ve isteklerinde de artış söz konusu olmaktadır. 

Aşağıda, Ramazan alışveriş kartı ve çek ile alışverişte personele verilen ayni yardımların vergilendirilmesini, herhangi bir avantaj sağlayıp sağlamadığı hususunu ve güncel mevzuat düzenlemelerini, ramazan erzağı yardımının vergi muhasebe ve SGK boyutunu Vergi Uzmanı Ozan Bingöl’ün konuya ilişkin kısa yorumuyla sunuyoruz.

Gelir Vergisi Açısından Değerlendirme

Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesine göre ücret; işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.   

Yukarıda yer verilen mevzuat düzenlemesinden de anlaşılacağı üzere işverenlerce çalışanlarına yapılan ayni yardımlar vergi mevzuatımızda gelir vergisine tabi unsurlar arasında yer almaktadır. Ayni yardımın bedeli net ücret olarak kabul edilmekte ve bu ödemenin brüt tutarı üzerinden gelir vergisi kesintisi ve damga vergisi alınması gerekmektedir. Dolayısıyla ayni yardımın doğrudan yiyecek, içecek veya giyecek şeklinde sağlanması veya çek/kart şeklinde verilmesinin vergisel bir avantajı söz konusu değildir. Ayrıca damga vergisi açısından da bir avantaj olmadığını göz ardı etmemek gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik Mevzuatı Açısından Değerlendirme

Ayni yardımların Sosyal Güvenlik Mevzuatı açısından avantaj sağlayıp sağlamayacağı hususunun tespitinde; bu tür yardımların pirime esas kazanca dahil edilip edilmeyeceğinin belirlenmesi gerekir.

5510 Sayılı Kanunun “Prime esas Kazançlar” başlıklı 80 inci maddesi uyarınca “ayni yardımlar” prime esas kazanca dahil edilmez. Bunun anlamı; ayni şekilde yapılan yardımlar üzerinden SGK işveren ve işçi payı ile işsizlik fonu işveren ve işçi payı hesaplanmaz. Bu nedenle çalışanlara ayni şekilde gerek doğrudan gerekse çek/kart ve benzeri şekilde yapılan yardımlar nedeniyle sosyal güvenlik mevzuatı açısından önemli bir avantaj elde edilir.

Ayni Yardım Hediye/Ramazan Kartı/Çeki ve Benzeri Şekillerde Yapılabilir mi?

İşverenlerce çalışanlarına yapılacak ayni yardımların doğrudan kendileri tarafından temin edilerek teslim edilmesi şartı aranmamaktadır. Böyle bir şartın aranmadığı SGK mevzuatından da anlaşılmaktadır.

Konuya ilişkin olarak en son yayımlanan 18.06.2020 tarih ve 2020/20 sayılı İşveren İşlemleri Genelgesinin ilgili bölümü aşağıda sunulmuştur:

“5- Alışveriş veya hediye çeki/kartı/fişleri ile çalışanlar için ayni yardım adı altında üçüncü kişilere yapılan diğer ödemelerin prime tabi tutulup tutulmayacağı

Alışveriş/hediye çekleri, hamiline üzerinde yazılı tutar kadar alışveriş yapma imkânı sağlayan bir ödeme aracı olup, bu çekler sigortalılara, gördükleri işe karşılık olmaksızın, belli ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak işverenler tarafından yardım amaçlı verilmekte ve sadece ayakkabı, giyim, erzak v.b. gibi çekte belirtilen ihtiyaca karşılık çek hamiline alışveriş yapma imkanı sağlamaktadır. Dolayısıyla alışveriş/hediye çeklerinin ücret ya da ücret niteliğinde kazanç kavramı içinde yer almadıkları dikkate alınarak, işverenlerin sigortalılara vermiş oldukları alışveriş/hediye çekleri prime esas kazanç kapsamında değerlendirilemeyecektir. 

Bu doğrultuda işverenlerce sigortalıları için üçüncü kişilere yapılan ödemeler sonucunda sigortalısının paradan gayrı maddi olarak yararlanmış olduğu alışveriş çekleri, kira ödemeleri, okul öğrenim tutarları, kreş gibi kalemlere ilişkin ödemelerin bulunması halinde söz konusu ödemeler sigortalıya doğrudan yapılan bir ödeme olmadığından 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesi kapsamında prime tabi tutulmayacaktır. Ancak hayatın olağan akışına aykırı muvazaalı uygulamaların tespit edilmesi durumunda yukarıda niteliği belirtilen bu ödemeler prime esas kazanca dahil edilecektir. 

Örnek 1: (A) firması tarafından çalışan sigortalıların çocuklarına firmanın bulunduğu yerde kreş hizmeti verilmekte olup söz konusu eğitim hizmeti (B) okulundan fatura karşılığı alınmakta ve ilgili okulun banka hesabına doğrudan firma tarafından yatırılmaktadır. Bu itibarla, çalışanların çocukları için işveren tarafından okula yapılan ödemeler, sigortalıya doğrudan yapılan bir ödeme olmadığından prime esas kazanç kapsamında değerlendirilemeyecektir.”

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, genelgede açıklanan niteliklere sahip şekilde çıkarılacak ve ayni yardım niteliği taşıyacak hediye çeklerinin/kartlarının SGK açısından prime esas kazanca dahil edilmemesi suretiyle işverene bir tür avantaj sağlaması söz konusu olmaktadır.

Ancak ilgili genelgede “hayatın olağan akışına aykırı muvazaalı uygulamaların tespit edilmesi durumunda” bu ödemelerin istisna kapsamında değerlendirilmeyeceği uyarısı da yapılmıştır. Bu uyarının anlamı, ayni yardım niteliği şartlarını taşımayan hediye çeki uygulamasının işverenler için ciddi SKG cezası, cezalı ve gecikme faizli pirim ödemesi anlamına geleceğidir. Bu nedenle, çıkarılacak hediye kartlarının münhasıran ayakkabı, giyim, erzak ve benzeri nitelikteki ihtiyaçlarda kullanılabilmesi gerektiği hususu önem kazanmaktadır. Tarafımıza gönderilen blog yazısında, Ramazan kartları için bu hususun varlığına işaret edildiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle yazıda mevzuata aykırılık teşkil eden bir hususa rastlanmamıştır.

Vergi Uzmanı Ozan Bingöl’e, verdiği bu değerli bilgiler için çok teşekkür ediyoruz. Çalışanlarına Ramazan yardımı yapmak isteyen şirketler için, Edenred Türkiye olarak  biz de Ticket Compliments ürün ailesinin, dilerseniz dijital dilerseniz klasik kart olarak hediye edilebilen çözümlerini öneriyoruz. Başvurmak için hemen tıklayın.