Bir İşçinin İşverene Maliyeti Nedir?

Çalışanların bir iş yerinde çalışmayı tercih etmesindeki en büyük etkenlerden biri tabii ki aldıkları maaştır. Çalışanlar açısından bakıldığında bir çalışanın yeni bir işe başlarken ya da bulunduğu işte devam ederken alacakları maaşın istedikleri seviyede olması, dikkat ettikleri ilk konuların başında gelir. Maaşa ek olarak yemek ve yol ücreti gibi yan haklar, şirketin çalışana sağladığı imkanlar da çalışanın kararını etkileyen unsurlardır. Tüm bu konularda işveren ile anlaşmaya varan çalışanların doğal olarak işteki sürekliliği ve şirkete bağlılığı da artar.

Ancak maaş ödemeleri, tabii ki işveren açısından değerlendirildiğinde bir gider olarak karşımıza çıkar. Ayrıca her çalışana belirlenen maaş için işverenin ödemesi gereken ayrı kalemler yer alır. Bu ödeme kalemleri ise sigorta primleri ve vergilerdir. Peki, çalışanın net maaşına eklenen bu kalemler ile bir çalışanın işverene maliyeti ne olur?

Bu maliyet hesabını yapabilmek için güncel sigorta prim ve vergi oranlarının yanı sıra personel ücretinin nasıl hesaplanacağını da bilmek gerekli. O halde gelin, bir işçinin sigorta maliyetleri ile işveren açısından personel maaşları nasıl hesaplanır, birlikte inceleyelim. 

Sigortalı Bir İşçinin İşverene Sağladığı Avantajlar ve Maliyetler

Her çalışanın emeği ve hizmetine karşılık işverenin belirli bir ücret ödemesi gerekir. İşveren tarafından ödenen bu ücret, İş Kanunu’nun 32. maddesinde de “bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar” olarak tanımlanır.

Tabii ki bu ödemeler; zamana, verime veya yüzdeye göre farklı ücretlendirme sistemleri ile yapılabilir.

Ancak farklı ücretlendirme sistemleri olsa da günümüzde işverenler tarafından genellikle sabit ücret ödemesi tercih edilir. Çünkü bu ücretlendirme sayesinde işçinin hem çalışmada devamlılık sağlaması hem de sosyal hakları garanti altına alınır. Ayrıca yapılan iş sözleşmesi sayesinde şartlar açıkça belirlenerek hem işverenin hem de çalışanın hakları korunur.

Tabii ki bu avantajlardan yararlanmak için personelin sigorta kaydının yapılması şart. Ama unutmayın ki sigorta, sadece avantajlardan yararlanmak için yapılması gereken bir uygulama değil. Bir işveren, sigortasız işçi çalıştırdığı takdirde yüksek meblağlarda cezalara maruz kalabilir. 2023 yılında sigortasız bir işçinin çalıştırılması sonucu verilen cezalar şu şekildedir:

• İşçiye işe başlama bildirgesinin ve SGK beyannamesinin verilmemesi durumunda ödenecek ceza: 20.106 TL
• İşçinin 1 ay boyunca sigortasız çalıştırılması durumunda ödenecek ceza: 41.000 TL

Cezalardan da anlaşılacağı gibi işçiye sigorta yaptırılması, işveren açısından zorunlu bir durum. Ancak SGK’ya bağlı her çalışanın, devletin sunduğu sosyal haklardan yararlanabilmesi için bir teminat ödenmesi gerekli. Sigorta primi olarak bilinen bu teminat ise bir işçinin işverene maliyetini hesaplamak için dikkat edilmesi gereken bir unsur.

İşverenler İçin Sigorta Maliyetleri

İşverenler, personel maaşına göre bir kişinin sigorta maliyetini hesaplayabilir. Ancak bu hesaplamayı yapabilmek için devlet tarafından belirlenen güncel sigorta prim oranlarına dikkat edilmelidir.

Sigorta prim oranları; sigorta sınıfına, sigorta koluna, işveren ve çalışan payına göre değişir. İşveren, personel brüt ücretini sigorta priminin işveren payı ile çarparak her bir çalışan için ödemesi gereken sigorta maliyetini çıkarabilir.

İşçinin Sigorta Maliyeti

Şimdi, bir işçinin sigorta maliyetini hesaplamak için sigorta prim oranlarını inceleyelim.

Bir önceki bölümde de belirttiğimiz gibi sigorta prim oranları, sigorta sınıflarına göre değişir. Yani 4A sigortalı ile 4B ve 4C sigortalı için belirlenen oranlar farklıdır. Bu nedenle bir personelin maliyeti hesaplanırken öncelikle sigorta sınıfına dikkat etmekte fayda var.

Özel bir iş yerinde çalışan muhasebeci gibi 4A sigorta kapsamına giren çalışanlar için sigorta maliyeti hesaplanırken dikkate alınacak sigorta primleri ise şu şekildedir:

Tabloda da görüldüğü gibi çalışanın sigorta maliyeti hesaplanırken brüt toplam kazancından toplam işveren payı olan %22,5 oranı dikkate alınır.

Diyelim ki başka bir yan hakkı olmayan, sadece net ücret kazancı 18.000 TL olan bir çalışanınız var. Bu çalışanın sigorta maliyetini hesaplamak için öncelikle çalışanın brüt ücretini öğrenmeli, sonrasında brüt ücreti %22,5 ile çarpmalısınız. %20’lik vergi diliminde olan bir çalışanı düşünürsek, çalışanın brüt ücretini bulmak için de net ücreti 0,80'e bölmeniz gerekir. Buna göre;

Çalışanın brüt ücreti: 18.000 TL / 0,80 = 22.500 TL

Çalışanın sigorta maliyeti: 22.500 TL x %22,5 = 5.062.50 TL olur.

Sonuç olarak bu çalışanın sigorta maliyeti ile işverene toplam maliyeti 27.562.50 TL çıkar.

İşçinin Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Sigorta maliyeti dışında personel maliyeti hesaplanırken dikkate alınması gereken bir diğer unsur da gelir vergisidir. Gelir vergisi, işverenin işçi adına ödemesi gereken bir vergi türüdür. Buna bağlı olarak işverenin, her çalışanın ücretine göre bir gelir vergisi matrahı çıkarması ve yıl boyunca biriken bu tutarlar ile oluşturulan kümülatif gelir vergisi matrahını hesaplaması gerekir. Böylece çıkan toplam gelir vergisi matrahı üzerinden gelir dilimlerine göre belirlenen vergi oranları dikkate alınarak ödenmesi gereken gelir vergisi tutarı hesaplanabilir. 

Gelir vergisi matrahı hesaplanırken işçinin brüt maaşından sigorta prim ve işsizlik sigortasının işçi payı çıkarılır. Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi 4A sigorta kapsamına giren bir çalışanın sigorta primi kesintisi %14, işsizlik sigortası kesintisi ise %1 oranında yapılır.

O halde, örnek bir hesaplama yapalım. 15.000 TL brüt maaşı olan 4A sigortalı bir çalışanı ele alalım. Buna göre:

Sigorta primi işçi payı: 15.000 TL x %14 = 2.100 TL

İşsizlik sigortası işçi payı: 15.000 TL x %1 = 150 TL

Gelir vergisi matrahı: 15.000 TL - (2.100 TL + 150 TL) = 12.750 TL olur.

Tabii ki bu hesap, işçinin bir aylık gelir vergisi matrahıdır. Bu hesabın her ay yapılarak yıllık bazda gelir vergisi matrahının çıkarılması gerekir. Böylece yıllık ücret üzerinden gelir dilimlerinin vergi oranlarına göre çalışan için ödemesi gereken gelir vergisi tutarı hesaplanabilir.

Bir İşçinin İşverene Maliyeti Ne Kadar?

Bir işçinin işverene maliyetini hesaplamak için ödenecek maaşın yanı sıra sigorta primi ve vergiler de dikkate alınmalıdır. Buna göre brüt tutarı 13.414.50 TL olan 2023 asgari ücretin işverene aylık maliyeti 15.762.04 TL olur.

Bir İşçinin İşverene Maliyeti Nasıl Hesaplanır?

Bir işçinin maliyetini hesaplamak için işverenin brüt maaşına, sigorta priminin işveren payının eklenmesi gerekir. Öncelikle işçinin brüt ücreti, sigorta priminde işveren payı olan %22,5 ile çarpılır. Bulunan tutar, brüt maaşa eklenerek işçinin işverene aylık maliyeti hesaplanır.

Bir İşçinin İşverene Sigorta Maliyeti Ne Kadar?

İşçi için ödenmesi gereken sigorta primi, işçi ve işveren payı olarak ikiye ayrılır. 4A sigorta kapsamında ve 2023 asgari ücretine göre çalışan bir işçinin ise sigorta maliyetinin işçi payı 2.012,175 TL, işveren payı ise 3.018.26 TL’dir.