Özel Sektörde Çalışan Engellilerin Hakları

Kamuda olduğu gibi özel sektörde görev alan engelli çalışanlar da bir takım haklara sahiptir. Doğuştan ya da sonradan yaşanan bir kaza neticesinde bir takım yetkinliklerini yitiren engelli bireylerin hem iş hayatına katılımlarının teşvik edilmesi hem de çalışma süresi boyunca haklarının korunması için yürürlükte olan kanun ve uygulamalar bulunur. Engellilerin işe alınmasından işten ayrılmalarına kadar tüm konular “Engellilerin Çalışma Hayatına Katılımı Hakkında Kanun” ile düzenlenir. Özel sektör engelli çalışan hakları ile ilgili daha detaylı bilgi için yazının devamına göz atabilirsiniz. 

Engelli İşçi Çalıştırma Zorunluluğu Nedir? 

“Engelli İşçi Çalıştırma Zorunluluğu” mevzuatında düzenlendiği üzere işverenlerin engelli çalışanları iş hayatına dahil etme yükümlülüğü bulunur. 50 ya da daha fazla çalışan bulunan kuruluşların engelli personel çalıştırma zorunluluğu vardır. Engelli personel çalıştırma oranı özel sektörde %3 iken kamuda %4 olarak belirlenir. Bu oranı sağlamayan işverenler için cezai yaptırım söz konusudur. 

Ayrımcılık Yasağı Nedir?

Mevzuatta, özel sektörde çalışan engelli hakları arasında ayrımcılık yasağına da yer verilir. Mevzuata göre; engellilerin işe alımı, çalışma koşulları, ücret tarifeleri, terfi hakları ve işten çıkarılma süreçleri diğer çalışanlarla eşit olmalıdır. Ayrımcılık yasağına aykırı davranılması durumunda işveren para ya da diğer yaptırım türlerine maruz bırakılabilir. 

Tekrar İşe Alma Zorunluluğu Nedir? 

Engelli personel var olan engeli sebebiyle malulen işten ayrılmak durumunda kalabilir. Ancak maluliyet durumunun ortadan kalkması halinde eski iş yerinde çalışmak için yeniden talepte bulunma hakkına sahiptir. Bu durumda işveren boş kadro olması halinde talep eden engelli çalışana öncelik vermek zorundadır.

İş Yeri ve Çalışma Koşullarının Engellilere Göre Hazırlanması

Engelli personel çalıştıran işletmeler bu kişinin çalışmasını kolaylaştırmak için gerekli olan çalışma ortamını hazırlamakla yükümlüdür. Kişinin uzmanlık alanına uygun ya da bir işte çalıştırılması ve ihtiyaç duyulan tüm araç gereçlerin tedarik edilmesi gerekir. Ayrıca engelli personelin sağlık açısından güvenliği için gerekli tedbirlerin alınması da dikkat edilmesi gereken diğer bir noktadır.

Engelli Vergi İndirimi Tablosu [2023] 

Vergi indirimi, engelli bireylerin vergi yükünü azaltmak için uygulanan bir indirim türüdür. Engelli kişilerin Türkiye’de vergi indiriminden yararlanabilmesi için bir kaç seçenek bulunur. Bunlardan birincisi gelir vergisi beyannamelerinde yer alan engellilik oranlarına göre değişen vergi indirimleridir. Bir diğer ise engellilik nedeni ile yapılmış olan harcamaların bir kısmının vergi indirimi olarak geri alınmasıdır. (1) Her iki durumda da engeli bulunan kişinin belge ya da rapor sunması gerekir. 2023 engelli vergi indirimi tablosuna göre indirim tutarları şu şekildedir: (2)

• Birinci derece engelliler; 4.400 TL
• İkinci derece engelliler; 2.600 TL
• Üçüncü derece engelliler; 1.100 TL

Engelli Çalışanlar için Emeklilik Şartları 

Engelli çalışanların genel emeklilik koşullarına ek olarak şu şartları da karşılaması gerekir: (1)

• Engelli çalışanlarda emeklilik yaş sınırı daha yüksek olabilir. %100 engel durumunda emeklilik yaşı 55 iken %40-%70 engele sahip olunması durumunda emeklilik yaşı 60 olabilir.
• Herhangi bir engel durumda sigortalı olmak için gözetilen süre şartı daha az olabilir. %100 engel durumunda sigortalı olma süresi 20 yıl, %40-%70 engel derecesine sahip olunması halinde bu süre 25 yıl olabilir.
• Engelli çalışanların engellilik oranının onaylandığı tarihten itibaren minimum 6 ay boyunca çalışmış olması gerekir.
• Engellilik derecesinin emeklilik başvurusu yapılan tarihte geçerli olması şarttır.
• Engellilerin emekli olabilecekleri dereceler bazı standartlar baz alınarak belirlenir.
• Engelli çalışanların emekli olmaya hak kazanabilmesi için ilgili medikal ve sosyal raporların hazırlanması gerekir.

Engelli Erken Emeklilik Şartı Nedir? 

Engelli çalışanlar erken emeklilik için genel şartlara göre farklı haklara sahiptir. %40 ve üzeri engellilik derecesine sahip olan ve çalışma gücünü yitiren engelli çalışanların tümü erken emeklilik hakkından faydalanabilir.

Engelli Çalışanlar ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Engelliler Hangi İşlerde Çalıştırılamazlar?

Engellilik derecesi fark etmeksizin bu kişilerin ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmasına izin verilmez. Bununla birlikte madencilik gibi yer altı ve dalgıçlık gibi su altı işlerinde engelli personel çalıştırılması yasaktır.
 

Engelliler En Fazla Kaç Saat Çalışabilir? 

Özel sektörde engelli çalışma saatleri bir haftada maksimum 45 saat olacak şekilde düzenlenir. Kamuda çalışan engelli işçi hakları da aynı düzenlemelere tabidir.

Engelli Bir Çalışan İşten Çıkarılabilir mi?

İşten çıkarma işleminin gerçekleştirilmesi için gösterilen gerekçenin makul olması gerekir. Ayrıca çıkarma işlemi genel hukuk kuralları ve engelli çalışanları koruyan mevzuat hükümlerine uygun olmalıdır.

Engelli Çalışan Ücretsiz İzne Çıkabilir mi?

Engelli çalışan ücretsiz izin talebinde bulunabilir. Sağlık durumu nedeniyle çalışamadığı dönemlerde alınan izin süresi yıllık izne dahil edilir.

Engelli Personelin Yıllık İzni Kaç Gündür?

Engelli çalışanların yıllık izin süresi, genel çalışanlarla aynı koşullara göre belirlenir. Kıdem yılına göre belirlenen yıllık izin gün sayısı için engellilere özel belirlenen bir koşul bulunmaz.

Engelliler Haftasında Çalışanlar İçin İzin Var mı?

Engelliler Haftasında Engelli Çalışanlar için İzin Var mı?
Engelliler haftasının ilk günü olan 10 Mayıs’ta kamuda görev yapan engelli personel idari izinli sayılır. 

Siz de Engelliler Haftası’nda personelinize Ticket Compliments’ın hediye kartı ve alışveriş çeklerini sunarak hem motivasyon artışı sağlayabilir hem de bu özel günde onlara verdiğiniz değeri hissettirebilirsiniz. Kozmetikten giyime, elektronikten market alışverişine kadar en seçkin markalar arasında seçim özgürlüğü sunan bu kartlar sayesinde personelinizin yüzünü güldürmeniz mümkün.