Yatırım Fonu Nedir?

Yatırım yapmak için farklı seçeneklerle karşılaşmak mümkün. Bunlardan biri de yatırım fonu. Yatırım fonları, bireysel ve kurumsal yatırımcıların birikimlerini profesyonel portföy yöneticileri tarafından yönetilen bir havuzda toplayarak yatırım yapmalarına olanak sağlayan finansal araçlardır. Çeşitli varlık türlerine yatırım yaparak riskleri dağıtır ve yatırımcılara çeşitlendirilmiş bir portföy sunar. Peki, yatırım fonları nasıl çalışır ve yatırımcılar için hangi avantajları sunar?

Gelin, bu konuyu detaylı bir şekilde inceleyelim.

Yatırım Fonlarının Avantajları

Yatırım fonları sadece tek bir kaynağa değil, çeşitli menkul kıymetlerden oluşan bir portföy oluşturulması prensibine dayanır. Bu çeşitlilik sunan yatırım sonucunda elde edilen gelirler de temettü, faiz ya da sermaye kazancı biçiminde yatırımcılara dağıtılır. Yatırım fonunun bir gelir aracı olan temettü hakkında detaylı bilgi almak için “Temettü Nedir, Nasıl Alınır?” yazımızı okuyabilirsiniz. 

“Peki, yatırım fonlarının avantajları neler?” diye merak ediyorsanız yatırım fonunun avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Profesyonel yönetim: Fonlar, uzman portföy yöneticileri tarafından yönetilir. Böylece yatırımcıların piyasayı sürekli takip etmelerine gerek kalmaz.
• Çeşitlendirme: Yatırım fonunda farklı varlık türlerine yatırım yapılarak yatırımcıların riskleri minimize edilir. 
• Likidite: Çoğu yatırım fonu, belirli sürelerde nakde çevrilebilir ve yatırımcılar istedikleri zaman fon alım-satımı yapabilir.
• Düşük maliyet: Diğer pek çok yatırım yöntemine kıyasla yatırımcılar, yatırım fonlarını düşük meblağlar ile almaya başlayabilir. 

Yatırım Fonu Türleri ve Özellikleri

Yatırım fonunun avantajlarından da anlaşılacağı gibi farklı kaynaklara yatırım yapmak isteyenler için bu yatırım aracı ideal bir yapı sunar. Ancak portföye alınacak menkul kıymetler göz önünde bulundurularak farklı fon türleri bulunur. Bu türleri ve özelliklerini ise şu şekilde sıralamak mümkün: 

1. Para Piyasası Fonu

Bu fon türü; vadesine en fazla 184 gün kalmış, likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşur. Portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi ise en fazla 45 gündür. Bu yatırım fonunun başlıca hedefleri likidite ve güvenliktir.

2. Altın ve Kıymetli Maden Fonu

Borsada işlem gören altın veya diğer kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsar. Değerli madenlerin piyasa hareketlerinden faydalanmak isteyen yatırımcılar için uygundur. 

3. Hisse Senedi Fonu

Yatırım konusunda önceliği hisse senetlerine veren ve sermaye büyümesini hedefleyen fon türüdür. Hisse senedi yatırımı, yüksek risk içermesine rağmen uzun vadede yüksek getiri potansiyeline sahiptir.

4. Borçlanma Araçları Fonu 

Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılan fonları kapsar. 

5. Karma Fon

Farklı yatırım araçlarını bir araya getirerek çeşitlendirilmiş bir portföy sunar. Bu yatırım fonunda farklı yatırım araçlarının kombinasyonu ile dengeli bir risk-getiri oranı hedeflenir.

6. Serbest Fon

Sadece nitelikli yatırımcıların yatırım yapabildiği, yönetim stratejisi ve yatırım araçları konusunda herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan fon türüdür.

7. Katılım Fonu

Portföyünün tamamı kira sertifikaları, katılım hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan fonlardır. Faiz kazancı aramayan, para ve sermaye piyasası araçları ile yatırımını değerlendirmek isteyen yatırımcılar için uygun bir yapı sunar.

8. Garantili Fon 

Yatırımcının başlangıç yatırımının belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesine uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsar. 

9. Koruma Amaçlı Fon

Yatırımcının başlangıç yatırımının belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesine uygun bir yatırım stratejisine ve en iyi gayret esasına dayanan fonları kapsayan yatırım fonudur. 

10. Değişken Fon

Portföy sınırlamaları itibarıyla  diğer türlerden birine girmeyen fonları kapsar.

11. Fon Sepeti Fonu

Diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsar. 

Yatırım Fonu Getirileri ve Riskleri

Yatırım fonları, portföylerinde bulunan menkul kıymetlerden kâr payı ve faiz geliri elde edebilir. Bu getiri de fon portföy değerine yansıtılır. Bir fonun ne kadar getiri sağlayacağını hesaplamak için de fon fiyatının değişim oranına bakılması gerekir. Yani belirli bir döneme göre fonun dönem başı fiyatı ile dönem sonu fiyatına bakılır. Fonların belirli dönemlere göre değişim oranlarını ve buna bağlı olarak getirilerini incelemek için Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS) web sitesi üzerinden detaylı analize ulaşabilirsiniz. 

Ancak unutmayın ki yatırım fonunun içerisinde bulunan menkul kıymetlerin değeri artacağı gibi düşebilir de. Bu da yatırım fonunun temel risklerinden biridir. Piyasa dalgalanmaları, ekonomik değişkenler ve faiz oranları, yatırım fonlarının performansını etkileyebilir. Bu nedenle yatırım performanslarının düzenli olarak değerlendirilmesi ve gerekli durumlarda yatırımcının riskini minimize edecek ayarlamalar yapılması oldukça önemlidir. 

Yatırım Fonu Vergileri ve Stopaj

Fonların getirisi hesaplanırken dikkat edilmesi gereken bir husus da yatırım fonu vergisidir. Çünkü yatırım fonlarının kazanç elde etmesi halinde bu kazançtan belirli bir oranda stopaj vergisi kesilir. Ancak bu verginin ne kadar kesileceği konusunda fonun türü ve alındığı dönem önemlidir. 

01.02.2025 tarih ve 32800 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 9487 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile hisse senedi yoğun fonlar, iki yıldan fazla elde tutulan girişim sermayesi yatırım fonu ve gayrimenkul yatırım fonu katılma paylarından elde edilen kazançlar ile diğer yatırım fonu katılma paylarından elde edilen kazançlar için vergi tevkifat oranı %15 olarak belirlenmiştir. Buna göre fon türüne göre güncel vergi oranları şu şekildedir: 

Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi fonun satışından kesilecek vergi için fonun alınma tarihine de bakılması gerekir. Çünkü hisse senedi yoğun fonlar hariç %15 oranında uygulanan vergilendirme sadece 1 Şubat 2025 tarihi itibarıyla alınan fonlar için geçerlidir. 

Portfoyünüzde daha önce alınan fonlar mevcutsa bu fonlara, alınma tarihinde geçerli vergi oranları uygulanır. Tarih aralıklarına göre fonlara uygulanacak vergi oranları ise şu şekildedir:

Buna ek olarak %51 oranında hisse senedine yatırım yapan değişken fonların vergi muafiyeti bulunur. Bu fonları 1 yıl elde tutmanız halinde stopaj vergisi ödemezseniz.  

Yatırım Fonu Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yatırım fonu seçerken yatırımın getiri sağlaması için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunur. Yatırım fonu seçerken göz önünde bulundurmanız gereken bu hususlar ise şu şekildedir: 

• Risk faktörlerini değerlendirin: Her yatırımda olduğu gibi yatırım fonunun da avantajları olduğu gibi riskleri de bulunur. Çünkü fon içerisindeki menkul kıymetlerin değeri yükselebileceği gibi düşebilir de. Ayrıca her yatırım fonunun risk seviyesi aynı değildir. Bu nedenle yatırım fonu seçmeden önce risk toleransınızı belirlemeniz oldukça önemli.
• Geçmiş performansı inceleyin: Yatırım yapmadan önce fonun geçmiş performansını inceleyerek daha bilinçli bir seçim yapabilirsiniz. Fonların performanslarını incelemek ve fonlar arasında karşılaştırma yapmak için TEFAS gibi araçları kullanabilirsiniz. 
• Gider oranlarını kontrol edin: Gider oranı, fonun yönetim masrafları ile alım-satım maliyetlerini içerir. Bu nedenle bu değer, getiriyi doğrudan etkileyebilir. 

Tüm bu unsurlara dikkat ederek hedeflerinize uygun yatırım fonunu tercih edebilir ve fonların getirilerinden kazanç elde edebilirsiniz. 

Ayrıca işinize veya kazancınıza yatırım yapmanız halinde sektörün ve şirketlerin ekonomik büyümesini ve gelişimini desteklemek amacıyla yatırımcılara vergi indirimi, vergi muafiyeti gibi çeşitli teşvikler verilebilir. “Bu teşvikler nelerdir?” diye merak ediyorsanız “Yatırım Teşviki Nedir, Nasıl Başvuru Yapılır?” yazımızı okuyabilirsiniz. 

Yatırım Fonu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular 

Son olarak yatırım fonu ile ilgili merak edilen soruları cevaplayalım. 

Yatırım fonu nedir ve nasıl çalışır?

Yatırım fonu, birçok yatırımcının birikimlerini bir havuzda toplayarak profesyonel portföy yöneticileri tarafından yönetilen bir finansal araçtır. Fon, çeşitli varlıklara yatırım yaparak riskleri dağıtır ve yatırımcılarına getiri sağlamayı amaçlar.

Yatırım fonları güvenli mi?

Yatırım fonlarının güvenliği, yatırım yapılan varlık türüne ve piyasa koşullarına bağlıdır. Daha düşük riskli fonlar daha güvenli bir yatırım seçeneği sunarken hisse senedi fonları gibi yüksek getiri potansiyeline sahip fonlar daha yüksek risk içerebilir. 

Yatırım fonlarından nasıl para kazanılır?

Yatırım fonlarından kazanç, fonun değer artışı ve elde edilen temettüler yoluyla sağlanır. Ayrıca fonun varlıklarından elde edilen faiz ve diğer gelirler yatırımcılara yansıtılabilir.

Yatırım fonu alım-satım işlemleri nasıl yapılır?

Yatırım fonları, bankalar ve yatırım şirketleri aracılığıyla alınabilir ve satılabilir. Yatırımcılar, bir yatırım hesabı açarak fon alım-satımı yapabilir.